Поздравление Главы Республики Саха (Якутия) Айсена Сергеевича Николаева с Днем хомуса

Дорогие якутяне!

От имени руководства Республики Саха (Якутия) и от себя лично поздравляю вас с Днём хомуса!

Хомус – один из символов нашего народа, древний источник духовности, идентичности и уникальности. Многие поколения вносили свой вклад в сохранение и преумножение традиций игры на хомусе. Многие мастера вкладывали душу, все свое умение в этот музыкальный инструмент. В звуках хомуса можно услышать весенние ручьи и зимние метели, рокот ледохода и смех ребенка, голос бескрайней тайги и прекрасной тундры.

В этот день, 30 ноября 1990 года, в Якутске распахнул свои двери Музей и Центр хомуса народов мира, который объединяет энтузиастов, ученых, кузнецов-изготовителей и исполнителей разных стран. Сегодня в коллекции музея можно увидеть более двух тысяч варганов 57 народов планеты. В республике и за её пределами проводится большая работа по популяризации древнего музыкального инструмента.

В 2024 году якутский хомус включен в государственный реестр охраняемых объектов интеллектуальной собственности России. Получение географического патента позволяет не только защитить подлинную продукцию кузнецов от подделок, но и повысить узнаваемость нашего бренда за пределами республики. Также в этом году открыт первый общественный филиал Музея и Центра хомуса в Сунтарском улусе.

Благодаря проекту «Культурно-образовательное событие «Хомусный код», осуществляемому на средства гранта Главы республики, многие школьники с разных уголков республики освоили азы игры на самобытном инструменте. На Ысыахе Олонхо-2024 года впервые построена отдельная площадка - «Хомус түһүлгэтэ», где исполнители разных возрастов показали свое мастерство, кузнецы представили лучшие изделия.

В рамках декады, посвященной Дню хомуса, проводятся многие мероприятия. Среди них – республиканский конкурс среди молодых педагогов на стипендию Луки Турнина, выставки, концерты, мастер-классы, конкурсы хомусистов. Прежде всего, они направлены на приобщение детей и молодежи к традиционной культуре народа. Уже третий год подряд вручаем стипендии Главы Якутии лучшим кузнецам.

Пусть неповторимое звучание хомуса своей красотой, теплотой и гармонией всегда дарит нам хорошее настроение и вдохновляет на созидание, помогая преодолевать трудности, вселяя в нас уверенность в своих силах.

Глава Республики Саха (Якутия)                        Айсен Николаев

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев Хомус күнүнэн эҕэрдэлиир

Күндү Саха сирин олохтоохторо!

Саха Өрөспүүбүлүкэтин салалтатын уонна тус бэйэм ааппыттан эһигини Хомус күнүнэн эҕэрдэлиибин!

Хомус саха норуотун кутун-сүрүн, төрүт култууратын иҥэриммит ытык малбыт. Хомуска оонньуур үгэспит үйэттэн үйэҕэ, көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн, бүгүҥҥү күҥҥэ талааннаах хомусчуттардаахпыт. Үгүс уус туох баар үтүө санаатын, сатабылын ууран хомуһу охсор. Ол да иһин биһиги хомус тыаһыгар сааскы үрүйэ тойугун, кыһыҥҥы буурҕа ырыатын, муус кырылыыр тыаһын, аар тайҕа алыптаах куолаһын уонна киэҥ нэлэмэн туундара сипсийэр саҥатын истэбит.

Бу күн, 1990 сыл сэтинньи 30 күнүгэр Дьокуускай куоракка энтузиастары, учуонайдары, уустары уонна толорооччулары түмэ тардар Аан дойдутааҕы хомус киинэ уонна түмэлэ арыллыбыта. Түмэл коллекциятыгар Аан дойду 57 норуотун икки тыһыынчаттан тахса хомуһа баар. Үйэлэри уҥуордаан кэлбит ытык малбытын өрөспүүбүлүкэҕэ эрэ буолбакка, дойду тас өттүгэр киэҥник тарҕатарга улахан үлэ ыытыллар.

2024 сылга саха хомуһа Россия интеллектуальнай бас билиитин харыстанар эбийиэктэрин судаарыстыбаннай эридьиэһигэр киирбитэ. Географическай патент баар буолбута хомус уустарын үлэлэрин сымыйа оҥоһуктан араарылларынан эрэ буолбакка, биһиги хомуспутун өрөспүүбүлүкэ таһыгар билэр дьон ахсаанын элбэтиэҕэ. Ону таһынан, быйыл Сунтаар улууһугар Аан дойдутааҕы хомус киинин уонна түмэлин бастакы уопсастыбаннай филиала арыллынна.

Өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын гранын сириэстибэтигэр ыытыллар “Хомус куода” култуура-үөрэх тэрээһинэ” бырайыак баар буолан, өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыгар олорор оскуола оҕолоро хомус тардарга үөрэннилэр. 2024 сылга Олоҥхо ыһыаҕар “Хомус түһүлгэтэ” диэн туспа түһүлгэ бастакытын тутулунна. Манна үгүс толорооччу сатабылын, уран тарбахтаах уус ураты оҥоһуктарын көрдөрдүлэр.

Хомус күнүгэр анаммыт декада чэрчитинэн араас элбэх тэрээһин ыытыллар. Ол курдук, Лука Турнин истипиэндьийэтигэр эдэр педагогтар ортолоругар өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурус, хомус тардааччылар быыстапкалара, кэнсиэрдэрэ, маастар-кылаастара, куонкурустара оҕону уонна ыччаты норуот үгэһигэр, култууратыгар сыһыарар сыаллаахтар. Быйыл үһүс сылын бастыҥ уустарга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын стипендиятын туттарабыт.

Хомуспут дьүрүһүйэр тыаһын кэрэтэ уонна хомуһуна күннээҕи олохпутугар үтүөнү аҕаллын, күүспүтүгэр күүс эбэн саҥа саҕахтары арыйарбытыгар төһүү буоллун.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана                         Айсен Николаев